بررسی اثر برخی ارقام باقلا بر بیولوژی و پارامترهای جدول زندگی ازمایشگاهی شته نخودفرنگی.

جهت تصمیم گیری موثر در مورد مدیریت کنترل آفات و تعیین ارقام مقاوم، شناخت خصوصیات زیستی و پارامترهای رشد حشره آفت روی ارقام مختلف میزبان ضروری است. شته سبز نخود فرنگی با نام علمی acyrthosiphon pisum harris (hemiptera: aphididae) یکی از مهمترین آفات گیاهان خانواده حبوبات می باشد که سالانه خسارت اقتصادی فراوانی به محصولات کشاورزی وارد می کند. این شته دارای پراکنش وسیع جهانی بوده و در سراسر ایران نیز فعال می باشد. این شته ضمن تغذیه، موجب توقف رشد نبات و پیچیدگی و سوختگی برگ ها می شود و به میزان قابل توجهی محصول را کاهش می دهد. علاوه بر این بعضی از بیماری های ویروسی را نیز منتقل می کندو از این طریق نیز خسارت می رساند. در این پژوهش پارامترهای جدول زندگی باروری شته نخود فرنگی روی چهار رقم باقلا به اسامی برکت، سرازیری، زهره و محلی در شرایط آزمایشگاهی (دمای 1±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی10±65 درصد و دوره نوری 16:8 (تاریکی:روشنایی)) بررسی شد. برای این منظور شته نخود روی برگهای چهار رقم باقلا برکت، سرازیری، زهره و محلی پرورش داده شد و مدت زمان رشد پوره ها، میزان تلفات، طول عمر و باروری آن ها روزانه ثبت گردید. داده های جدول زندگی بر پایه مدل chi &liu (1985) آنالیز و مقدار خطای استاندارد پارامترهای رشد جمعیت با استفاده از روش جک نایف محاسبه شد. مقدار نرخ ذاتی افزایش طبیعی جمعیت (rm ) برای رقم های برکت، محلی، سرازیری و زهره به ترتیب، 010/0±46/0، 009/0 ±48/0، 009/0± 45/0 و 014/0 ±44/0 محاسبه شد. که براساس این نتایج بیشترین مقدار نرخ ذاتی افزایش طبیعی مربوط به رقم محلی می شود و اختلاف معنی دار بین رقم محلی و زهره وجود دارد. نرخ خالص تولید مثل (r0 ) برای رقم برکت 818/4±39/101، رقم محلی328/6 ±91/97 ، رقم سرازیری107/7 ±55/86 و رقم زهره522/8± 89/66 می باشد. نرخ ناخالص تولید مثل (grr) برای رقم برکت 735/3±47/107، رقم محلی670/4± 25/103، رقم سرازیری133/6± 75/97 و زهره 080/5±04/81 برآورد شد. نرخ متناهی افزایش(?) جمعیت برای رقم برکت016/0 ±58/1، محلی 014/0±62/1 ، سرازیری015/0± 57/1 و زهره 021/0±56/1 به دست امد. میانگین طول یک نسل(t) روی رقم های برکت، محلی، سرازیری و زهره به ترتیب، 247/0±91/9 ، 161/0±51/9، 237/0±96/9 و 223/0±50/9 محاسبه گردید. همچنین طول دوره مراحل مختلف رشدی و بارآوری شته مذکور تحت تاثیر ارقام مختلف باقلا برآورد شد. با توجه به نتایج، پارامتر های زیستی شته نخود فرنگی روی رقم زهره به نسبت سه رقم دیگر پایین تر است که این امر می توان رقم زهره را میزبان مقاوم تری در مواجهه با حمله شته نخود نشان دهد.